Ngày lễ hôm nay có quá nhiều tên gọi nào là ngày cuối tuần bát nhật lễ Giáng sinh, nào là ngày đầu năm Dương lịch 2023, nào là ngày lễ trọng Thánh Maria, Mẹ Thiên Chúa và còn là ngày cầu cho Hòa bình thế giới nữa. Thiết tưởng chúng ta nên đi từ Hang đá Belem để nhận ra Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa như thế nào
Trong Tin Mừng chúng ta thấy thánh Luca ba lần nhắc tới Máng cỏ: lần thứ nhất nói: “Bà bọc con trẻ trong khăn vải và đặt nằm trong máng cỏ (Lc 2, 7)”; lần thứ hai: Các thiên thần cho các mục đồng biết: “Các ngươi sẽ thấy một hài nhi mới sinh, bọc trong khăn vải và đặt nằm trong máng cỏ (Lc 2, 12)” và lần thứ ba: “các mục đồng hối hả tới nơi và gặp thấy Maria, Giuse và Hài nhi mới sinh nằm trong máng cỏ (Lc 2,16)”. Như vậy Máng cỏ trở thành cái nôi cho Chúa Giêsu hài nhi nằm và tã quấn cho Hài nhi chắc chắn là cái khăn mà Đức Mẹ vẫn thường đội đầu. Đó chính là Dấu chỉ Thiên thần cho các mục đồng biết để giúp họ nhận ra Đấng Cứu thế mới Giáng sinh. Nhiều nhà thờ dọn Máng cỏ kề bên Bàn thờ dâng lễ để có ý nói lên Máng cỏ và Bí tích Thánh Thể liên can với nhau và là hai dấu chỉ của dân Kitô giáo
Các mục đồng đã hiểu lời đã báo về Hài nhi thì họ đã thuật lại cho nhiều người tạo nên sự ngạc nhiên nơi những người được nghe. Còn bản thân họ thì khi trở về đã tung hô ca ngợi Thiên Chúa về tất cả mọi điều họ đã nghe và xem thấy hợp như lời các thiên thần đã báo cho họ. Họ chính là những nhân chứng của mầu nhiệm Chúa Giáng sinh cũng như sau này các tông đồ được Chúa chọn làm nhân chứng của mầu nhiệm Chúa Phục sinh
Thánh sử Luca đã trân trọng ghi lại thái độ và tâm tình của Đức Mẹ như sau: “Còn Maria thì ghi nhớ tất cả những sự việc đó, và suy niệm trong lòng”. Một câu vắn gọn nhưng cũng hé mở cho chúng ta thấy bề sâu của tâm hồn Đức Mẹ: Mẹ đã ghi nhớ bằng kí ức, suy nghĩ bằng lí trí và giữ lại trong lòng bằng tình cảm. Như vậy Đức Mẹ đã dùng cả lí trí, tình cảm và kí ức để đón nhận những kỉ niệm, những sự kiện quí báu Chúa cho Đức Mẹ được trải nghiệm
Tám ngày sau khi Chúa được sinh ra cũng chính là ngày Chúa Giêsu chịu cắt bì và được đặt tên. Thiên Chúa đã truyền cho tổ phụ Abraham lấy việc cắt bì làm dấu chỉ Giao ước Thiên Chúa kí kết với ông và dòng dõi của ông (St 17, 10-14). Nghi thức cắt bì được tiến hành ngày thứ tám sau khi sinh và có thể làm tại tư gia hay hội đường cùng với kinh nguyện trước và sau khi cắt bì thì tiến hành việc đặt tên cho con trẻ. Tên Hài Nhi đã được chính Thiên Chúa chọn sẵn cho rồi và được thông báo cho Đức Mẹ lúc Thiên Thần truyền tin theo Tin Mừng Luca (Lc 1, 31) và cả cho ông Giue khi Thiên Thần hiện ra cùng ông trong giấc mộng như Tin Mừng Matthêô thuật lại (Mt 1,21). Tên Giêsu có nghĩa là “Đức Chúa là Đấng Cứu Độ” Tên nói lên sứ mạng của Chúa Giêsu là Đấng Cứu độ
Đức Mẹ được Giáo hội tôn vinh là Mẹ Thiên Chúa vì trước hết Đức Mẹ là Mẹ Chúa Giêsu như khi truyền tin, Thiên Thần đã nói với Đức Mẹ: “Này đây Bà sẽ thụ thai, sinh hạ một Con Trai, và đặt tên là Giêsu. Người sẽ nên cao cả và sẽ được gọi là con Đấng Tối Cao (Lc 1, 31-32)”. Như vậy từ lúc đó Đức Maria đã được gọi là Mẹ của người con là Con Thiên Chúa. Thánh Phaolô trong thư Galat thì viết: “Nhưng khi thời gian tới hồi viên mãn, Thiên Chúa đã sai Con mình tới, sinh làm Con người đàn bà (Gl 4,4)”. Tin Mừng Gioan gọi Đức Maria là Mẹ Chúa Giêsu trong Tiệc cưới Cana (Ga 2,1) và khi Đức Mẹ đứng dưới chân Thánh giá (Ga 19, 25). Đặc biệt lời bà Elisabeth nói lên khi Đức Mẹ đi thăm bà: “Bởi đâu tôi được phúc này là Thân Mẫu Chúa tôi đến với tôi như vậy (Lc 1, 43)”
Công dồng Ephêsô năm 431 đã xác định: “Chúa Giêsu có hai bản tính nhưng chỉ có một ngôi vị duy nhất là Thiên Chúa. Mẹ Maria là Mẹ thật của Chúa Giêsu nên Mẹ thật là Mẹ Thiên Chúa” và từ đó Giáo hội thêm vào phần II của kinh Kính Mừng: “Thánh Maria, Đức Mẹ Chúa Trời, cầu cho chúng con là kẻ có tội khi nay và trong giờ lâm tử”. Công đồng Vatican II đã chuyển lễ Thánh Maria Mẹ Thiên Chúa mừng ngày 11/10 sang ngày cuối tuần bát nhật lễ Giáng sinh hôm nay để nối kết chức vị làm Mẹ Thiên Chúa với mầu nhiệm Đức Mẹ sinh ra Chúa Giêsu
Đức Mẹ là Mẹ Thiên Chúa nhưng Đức Mẹ vẫn gần gũi chúng ta vì Đức Mẹ còn là Mẹ Hội Thánh và là Mẹ của mỗi người tín hữu. Hang đá Giáng sinh nào cũng phải có Chúa Giêsu Hài Nhi và Đức Mẹ, tất nhiên cũng có thánh Giuse nữa. Chúng ta kính viếng Hang Đá, ngắm nhìn Chúa Hài Nhi và chúng ta xin Đức Mẹ được hồng phúc là Người Mẹ sinh ra Chúa Giêsu và được tôn vinh là Mẹ Thiên Chúa bầu cử cho chúng ta được nhiều hồng ân Chúa trong Mùa Giáng sinh và năm mới 2023 này. Chúng ta cũng không quên xin Đức Mẹ là Nữ vương Hòa Bình bầu cử cho thế giới được bình an trong ngày thế giới cầu nguyện cho Hòa bình hôm nay. Amen.
Lm Phạm Hồng Thái
